Το success story της Μέμας Κεφαλέα: Η Λαρισαία που έγινε αντιπρόεδρος στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης

Αν και δεν γεννήθηκε στη Λάρισα, η ίδια θεωρεί την πόλη στην οποία μεγάλωσε τη δική της πατρίδα. «Όταν φεύγεις από τον τόπο σου, τότε συνειδητοποιείς από πού είσαι. Ο τόπος μου για μένα είναι η Λάρισα, αν και λείπω πάρα πολλά χρόνια».

Συνέντευξη στην Εύη Μποτσαροπούλου

Η Μέμα Κεφαλέα μιλά στο onlarissa.gr για την επιστημονική της πορεία, για το πέρασμα της από τη νευροπληροφορική στα χρηματοοικονομικά, για τη θέση της στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, για το πώς λαμβάνονται αποφάσεις που ρυθμίζουν τις αγορές, για το πόσο εύκολο είναι μια γυναίκα να βρεθεί και να επιβληθεί σε μια θέση ευθύνης, για την ελληνική οικονομική κρίση, για τη θέση της Ελλάδας σήμερα στην Ευρώπη.

Από τη Λάρισα στη θέση της αντιπροέδρου στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης είναι μια μεγάλη διαδρομή… Πώς θα τη συνοψίζατε;

Από 10 χρονών ήμουν αποφασισμένη να φύγω από την Ελλάδα. Το είχα πει στους γονείς και άρχισα να μαθαίνω ξένες γλώσσες. Μου φαινόταν πολύ στενά τα όρια στην Ελλάδα και ήθελα να ανοίξω τα φτερά μου…

Το παιδικό μου όνειρο ήταν να γίνω αστροναύτης στη NASA ή να ασχοληθώ με την αστροφυσική. Εν μέρει τα παιδικά μου όνειρα εκπληρώθηκαν… μέσα από ένα ερευνητικό πρόγραμμα, μέρος του διδακτορικού μου στο Ruhr University of Bohum, που αφορούσε αλγόριθμο που εντάχθηκε σε ένα ρομποτάκι, το οποίο πριν από 20 χρόνια στάλθηκε από τη NASA στον Άρη. Αργότερα ο αλγόριθμος μου έγινε πατέντα και αγοράστηκε από τη γερμανική “NASA”, τη DLR (German Aerospace Center). Έτσι, αν και δεν έγινα αστροναύτης, έβαλα και εγώ ένα λιθαράκι, συμμετείχα με κάποιο τρόπο στη διερεύνηση του διαστήματος…

Ομολογώ βέβαια, ότι από μικρή που αποφάσισα να φύγω στο εξωτερικό, δεν φανταζόμουν ότι θα ζούσα στη Γερμανία. Είχα μεγάλη αδυναμία στη Γαλλία· εκεί με τοποθετούσα στο μέλλον και μάθαινα γαλλικά, για την ιστορία της Γαλλίας, τους Γάλλους και την κουλτούρα τους.

Αρχικά πέρασα στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, στη Σχολή Μηχανικής Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής. Όταν ήμουν στο 5^ο έτος, το Πανεπιστήμιο της Πάτρας είχε μια διεπιστημονική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Bohum στη Γερμανία, και ο καθηγητής μού πρότεινε να συμμετάσχω σε πρόγραμμα Erasmus. Αυτή ήταν η πρώτη επαφή μου με τη Γερμανία. Βέβαια, ήταν και μια εποχή, που δεν ξέρω γιατί, αλλά όλοι μας στην Πάτρα μαθαίναμε γερμανικά…

Δεν πήγα μόνη, αλλά με τον τότε φίλο μου που είναι πλέον ο σύζυγός μου. Στο Πανεπιστήμιο του Bohum με επηρέασε πολύ ένας διάσημος και κορυφαίος μέχρι και σήμερα καθηγητής στον τομέα της ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης, ο Dr. Christoph von der Malsburg, ο οποίος είχε παράλληλα έδρα και στο Πανεπιστήμιο του Berkeley, μοίραζε το χρόνο του μεταξύ Γερμανίας και Αμερικής -και τα δύο πανεπιστήμια υλοποιούσαν πολλά κοινά προγράμματα.

Υπήρξα πολύ τυχερή. Ήμουν βοηθός του εν λόγω καθηγητή, με διδακτικά και ερευνητικά καθήκοντα, και μετά από πέντε χρόνια τελείωσα το διδακτορικό μου πάνω στη ρομποτική όραση που στηριζόταν στην νευροπληροφορική και στους αλγορίθμους, αν και είχε και ένα μικρό κομμάτι τεχνητής νοημοσύνης. Το ρομποτάκι μας έβλεπε τα αντικείμενα και μπορούσε να αναγνωρίζει το σχήμα τους, να τα ξεχωρίζει και να τα πιάνει ενώ παράλληλα είχε δυνατότητες self-learning για καινούργια αντικείμενα.

Όταν τέλειωσα το διδακτορικό μου -ήμουν έγκυος επτά μηνών όταν το παρουσίαζα- σκέφτηκα: «αν γυρίσω τώρα, μετά από όλα αυτά, στην Ελλάδα, τί;»

Και επιλέξατε να μείνετε… Πώς αποφασίσατε να στραφείτε στον χρηματοοικονομικό τομέα;

Αποφάσισα να μην γυρίσω στην Ελλάδα, αλλά να γυρίσω σελίδα.

Όλη μου η ζωή ήταν αριθμοί, και στα μεταπτυχιακά και στο διδακτορικό. Θέλησα να κάνω κάτι διαφορετικό. Σκέφτηκα τα χρηματοοικονομικά· το οικονομικό κομμάτι πάντα μου ήταν ελκυστικό και θα μπορούσα να αξιοποιήσω τη μεγάλη μαθηματική μου εμπειρία.

Εκείνη την εποχή, η αγορά στη Γερμανία ήταν πολύ ανοιχτή και οι μεγάλες εταιρίες έψαχναν να προσλάβουν ανθρώπους με υψηλά προσόντα. Εκείνη την περίοδο, το 1999, έγινε μια έκθεση επαγγελματιών στο μεγάλο Εκθεσιακό Κέντρο της Κολωνίας. Έβλεπες όλο το «φάσμα» των επαγγελμάτων και των εταιριών και παράλληλα καταλάβαινες τι ήθελε και κυρίως τι έψαχνε η αγορά…

Εγώ είχα ήδη εντοπίσει το Γερμανικό Χρηματιστήριο, ήξερα σε ποιο σημείο ήταν στον πάνω όροφο του Κέντρου, με τις οικονομικές εταιρίες και τις τράπεζες. Όταν ανέβηκα τις σκάλες, το περιβάλλον ήταν τελείως διαφορετικό από το ισόγειο με τις τεχνολογικές εταιρίες, το περιβάλλον στο οποίο είχα συνηθίσει. Ήταν ένας άλλος κόσμος -οι άνδρες κουστουμαρισμένοι, οι γυναίκες με μαύρα φορέματα. Κι εκεί που έψαχνα το σταντ του Χρηματιστηρίου, είδα δύο ανθρώπους να παίζουν φρίσμπι! Το βρήκα τόσο, μα τόσο ενδιαφέρον και κατάλαβα ότι ήταν το σωστό περιβάλλον για μένα.

Από κει και έπειτα κύλησαν όλα σαν νεράκι· έδωσα συνέντευξη, βιογραφικό, με κάλεσαν και σε δεύτερη και τρίτη συνέντευξη, με 5-6 διευθυντές να προσπαθούν να με προσελκύσουν να διαλέξω το δικό τους τμήμα. Ήταν σαν με διεκδικούσαν οι μνηστήρες της Πηνελόπης… Μια απίστευτη αίσθηση και εμπειρία!

Έτσι, το 1999 ξεκίνησα να εργάζομαι στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, στο Τμήμα των Παραγώγων, που είναι από τα καλύτερα στον κόσμο.  Στα πρώτα δύο χρόνια, κάθε μέρα ήταν μια μικρή μάχη, μέχρι να καταλάβουν ότι αυτή η γυναίκα – ο χρηματιστηριακός τομέας είναι πολύ ανδροκρατούμενος στη Γερμανία και η χώρα είναι αρκετά συντηρητική – έχει μυαλό και θα το χρησιμοποιήσει. Μετά την πρώτη διετία, καθιερώθηκα και ουσιαστικά ξεκίνησε η καριέρα μου στο χρηματιστήριο.

Σκεφτόμουν πάντα out of the box, ανέτρεπα τα δεδομένα και ρωτούσα κάθε φορά «γιατί». Το μεγάλο μου πλεονέκτημα είναι μάλλον το μεσογειακό ταπεραμέντο σε συνδυασμό με τη βαθιά επιστημονική μου κατάρτιση. Αυτό έκανε τη διαφορά. Και το γεγονός ότι μπορώ να καταλάβω εύκολα τον συνομιλητή μου. Έχουμε συνεργάτες σε όλον τον κόσμο και τα περισσότερα projects διεθνή. Συχνά, οι διαφορές στις κουλτούρες και τις ψυχοσυνθέσεις μοιάζουν αγεφύρωτες, αλλά δεν είναι. Σε αυτό το κομμάτι, η συνεισφορά μου στο Χρηματιστήριο υπήρξε καταλυτική. Ήταν η «προστιθέμενη αξία», το added value μου· το να μπορώ να καταλαβαίνω και στη συνέχεια να «μεταφράζω» αυτές τις διαφορές. Οπότε, μου έδιναν πάντα τα πιο δύσκολα projects… Αντιπρόεδρος έγινα το 2012.

Πώς διαχειριστήκατε στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης την Ελληνική Κρίση; Υπήρξε εμπλοκή σας;

Προσπαθήσαμε να κρατήσουμε ουδέτερη θέση ως εταιρία, οπότε και εγώ αναγκαστικά. Είχαμε διακρίνει βέβαια, πολύ νωρίτερα από το 2009 τα προβλήματα και το αδιέξοδο που ερχόταν.

Αυτό που μπορώ να σχολιάσω είναι ότι όταν ξέσπασε η κρίση, η έκθεση των γερμανικών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα ήταν πολύ μεγάλη και δεν υπήρχε καμία περίπτωση τότε η Γερμανία να μας άφηνε να χρεωκοπήσουμε και να βγούμε από το ευρώ. Τα επόμενα χρόνια η έκθεση αυτή έγινε μικρότερη και τα περιθώρια στένεψαν. Στην έναρξη της κρίσης όμως ήταν διαφορετικά τα δεδομένα και η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε πιέσει περισσότερο…

Πλέον, η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό έχει βελτιωθεί τα μέγιστα. Σε αυτό συνέβαλε και η διαχείριση της πανδημίας που εξέπληξε θετικά την Ευρώπη.

Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι εξαιρετική ευκαιρία για μας. Θα πρέπει να δοθεί όμως σε χέρια τεχνοκρατών και επιστημόνων και να περιοριστεί η κρατική παρέμβαση, παράλληλα με την συνεχή  ψηφιοποίηση του κράτους. Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο Κυριάκος Πιερρακάκης, είναι ένα τρανότατο παράδειγμα ενός ανθρώπου που μεγάλωσε στην αγορά και βλέπουμε ότι μπορεί να φέρει αποτελέσματα.

Ποιο θεωρείτε ότι είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της ελληνικής κουλτούρας και ποιο το μειονέκτημα;

Το ότι όλα είναι δυνατά.

Ακούγεται παράδοξο, αλλά συχνά παρομοιάζω την Ελλάδα με το Λουξεμβούργο. Αν και έχουν πολύ διαφορετικά νομικά και νομοθετικά μοντέλα, είναι και οι δύο πολύ ευέλικτες χώρες. Αν ένας επενδυτής παρουσιάσει ένα μεγάλο project, τα υπουργεία θα μπουν στη διαδικασία ανεύρεσης λύσης για να δημιουργηθεί το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να προχωρήσει η ιδέα και η επένδυση.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι λείπουν οι μεγάλες εταιρίες από την Ελλάδα. Η επένδυση της Pfizer για παράδειγμα στη Θεσσαλονίκη, που συνολικά ξεπερνά τα 400 εκατ. ευρώ, προσέλκυσε χιλιάδες βιογραφικά, πολλά και από το εξωτερικό. Με τέτοιες κινήσεις μπορεί να αρχίσει να αλλάζει την εικόνα του brain drain που βιώσαμε τα χρόνια της κρίσης.

Παράλληλα, ενώ είμαστε πολύ έξυπνος λαός, δεν έχουμε τη σωστή διοχέτευση… Στη Γερμανία θεωρούν τους Έλληνες τον λαό με τη μεγαλύτερη ένταξη. Αλλά ο Έλληνας χρειάζεται το πλαίσιο για να διαπρέψει και πάνω σε αυτό το κομμάτι, του πλαισίου, πρέπει να γίνει κι άλλη δουλειά στην Ελλάδα. Το πλαίσιο θέλει σχέση εμπιστοσύνης του πολίτη με το κράτος και εδώ υστερούμε. Στη Σκανδιναβία, για παράδειγμα, αυτό υπάρχει ξεκάθαρα· ο πολίτης ξέρει ότι θα έχει τη σωστή ανταποδοτικότητα.

Μια απόφαση στην οποία διαφωνούν πολλοί ή μια δύσκολη απόφαση, στη Γερμανία, είναι πιο εύκολο να περάσει από ό,τι σε άλλες χώρες, γιατί ο λαός είναι πιο πειθήνιος. Εγώ για παράδειγμα, όταν θέλω να ανακοινώσω κάτι δύσκολο ξεκινάω με το «αποφασίστηκε ότι» και κανείς δεν ρωτάει γιατί. Το να μην παίρνεις μια απόφαση είναι ό,τι χειρότερο για μια εταιρία και κατ΄ αναλογία για μια κοινωνία, καθώς οι εταιρίες λειτουργούν αντίστοιχα και αποτελούν μικρόκοσμο μιας κοινωνίας.

Το να διοικήσεις στην Ελλάδα όμως, είναι πιο δύσκολο από ό,τι στη Γερμανία…

Οι σχέσεις σας με τη Λάρισα εξακολουθούν να είναι στενές;

Η καταγωγή μου δεν είναι από τη Λάρισα. Ο πατέρας μου είναι από τη Μεσσηνία και η μητέρα μου από τον Βόλο. Μόλις τελείωσα το δημοτικό στη Μαράσλειο στην Αθήνα,  ήρθαμε και εγκατασταθήκαμε στη Λάρισα, λόγω μετάθεσης του πατέρα μου που είναι αξιωματικός της Αεροπορίας.

Στη Λάρισα τελείωσα το γυμνάσιο και το λύκειο και τη θεωρώ πλέον πατρίδα μου. Με κέρδισε. Όταν με ρωτούν από πού είμαι, απαντώ από τη Λάρισα. Το κατάλαβα έντονα μόλις έφυγα. Όταν φεύγεις από τον τόπο σου, τότε συνειδητοποιείς από πού είσαι. Ο τόπος μου για μένα είναι η Λάρισα, αν και λείπω πάρα πολλά χρόνια.

Είναι μια φοβερά φιλόξενη πόλη και είναι πολύ πολύ εύκολο να ενταχθεί κανείς άμεσα και να κάνει φίλους. Παράλληλα, πάντα μου πρόσφερε ό,τι χρειαζόμουν· τα είχε όλα, το Ωδείο, τη Γαλλική Ακαδημία… Είναι μια πόλη που σου προσφέρει απλόχερα. Έχει μεγάλη προοπτική· αυξάνει συνεχώς τον πληθυσμό της και παράλληλα υπάρχουν εταιρίες σημαντικές και επιχειρηματικά σύνολα αξιόλογα. Είναι σύγχρονη πόλη η Λάρισα. Για αυτό κρατάει και τη νεολαία, η οποία ξαναγυρίζει.

Οι Λαρισαίοι δε, είναι μεγαλόκαρδοι άνθρωποι, δοτικοί. Δεν είναι παντού έτσι. Υπάρχει και αυτή η ζωντάνια στη Λάρισα… ανοίγει η καρδιά μου. Αυτός ο συνδυασμός είναι μοναδικός για μια ελληνική πόλη αυτού του μεγέθους.

Έχει κι άλλο, κυρία Κεφαλέα; Το επόμενο πλάνο σας είναι η προεδρία;

Νομίζω πως όχι. Μετά γίνεσαι ένα με την εταιρία. Θα αλλάξει το πρότυπο που έχω χτίσει τόσα χρόνια, θα αλλάξουν οι ισορροπίες μέσα μου. Δούλευα πάντα και ταυτόχρονα είχα τα παιδιά. Ήταν μια συνειδητή απόφαση με συνειδητές συνέπειες. Πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι μπορώ να τα συνδυάσω και να είμαι και καλή μαμά. Βέβαια, αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις καθόλου προσωπικό χρόνο. Τα παιδιά πλέον έχουν μεγαλώσει, αλλά εξακολουθώ να θέλω να κρατήσω τις ίδιες ισορροπίες.

Είμαι ικανοποιημένη. Έχω πετύχει το όνειρό μου.

Κοιτώντας πίσω θα αλλάζατε κάτι;

Δεν θα άλλαζα απολύτως τίποτα. Είναι συναρπαστική αυτή η τεράστια εξουσία στα χέρια σου. Να μιλάς με τους πιο ισχυρούς του κόσμου και να βλέπεις μια ιδέα σου να υλοποιείται και να αλλάζει όλη την αγορά. Είναι μοναδικό να θέτεις όρους στο παιχνίδι της αγοράς και να εισπράττεις αποδοχή ακόμη και από συνεργάτες που διαφωνούν με την ιδέα σου. Την πρώτη φορά που το συνειδητοποίησα, ανατρίχιασα. Εύχομαι όλες οι γυναίκες να μπορούσαν να ζήσουν μια τέτοια εμπειρία!

…

Η Μέμα Κεφαλέα είναι από τους ανθρώπους που θα ήθελες να γνωρίσουν τα παιδιά σου για να καταλάβουν ότι όλα είναι δυνατά και ότι δεν υπάρχουν όρια και περιορισμοί στα όνειρα.

…

*Η Ευθυμία (Μέμα) Κεφαλέα γεννήθηκε στον Βόλο στις 12.08.1968. Τελείωσε το 1ο Λύκειο Λάρισας και εισήχθη στη Σχολή Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Μετά την αποφοίτησή της συνεργάστηκε (κατόπιν υποτροφίας που έλαβε από την Ευρωπαϊκή Ένωση) με το Ερευνητικό Ινστιτούτο Πληροφορικής τού Πολυτεχνείου Καρλσρούης της Γερμανίας. Το 1994 αναλαμβάνει καθήκοντα επιστημονικού συνεργάτη στο Ινστιτούτο Neuroinformatics του Πανεμοστημίου Μπόχουμ, δίπλα στον κορυφαίο καθηγητή στον τομέα της ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης Prof. Dr. Christoph von der Malsburg. Τα αποτελέσματα της έρευνάς της χρησιμοποιήθηκαν -αφού πρώτα αναγνωρίστηκαν ως πατέντα- στο ρομπότ της γερμανικής εταιρείας Έρευνας του Διαστήματος DLR που εστάλη στον Άρη.

Μετά τη διδακτορική της διατριβή, ξεκίνησε την καριέρα της στο Χρηματιστήριο Φρανκφούρτης το 1999. Αρχικά υπήρξε συνεργάτης στον τομέα Information Technology και στη συνέχεια εργάστηκε σε θέσεις ευθύνης σχεδόν σε όλες τις εταιρείες του Ομίλου. Από το 2012 είναι αντιπρόεδρος στον τομέα Εκκαθαρίσεων (Clearing) στο Χρηματιστήριο Παραγώγων Eurex του Ομίλου.