Όλοι για μια… Πατρίδα

Blog “ΙΔΕΟπολις”
Ηλία Γιαννακόπουλου
Φ ι λ ο λ ό γ ο υ

Όλοι για μια… Πατρίδα
*“Το δικαίωμα του να είσαι άνθρωπος μέσα
στη δική σου Πατρίδα”.
"Σ σην θάλασσαν κολυμπητής/Σ σ' ομάλια
πεχληβάνος/Ούι! Αμάν, αμάν/Σ΄ σον πόλεμον
τραντέλληνας/του Πόντου παλληκάριν/Ούι
νάιλε ΄μεν ντο θα ίνουμε”("Άητεντς
επαραπέτανεν")
"Την Πατρίδα μ' έχασα,/έκλαψα κι επόνεσα/
Λύουμαι κι αροθυμώ/ώι, ώι!, ώι, ώι!/Ν'
ανασπάλω  κι' επορώ" ("Την Πατρίδα μ' έχασα")

2

Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του
Πόντου σήμερα και τα λόγια (θρήνοι) και οι ήχοι των
παραπάνω ποντιακών τραγουδιών-θρήνων δονούν την
ατμόσφαιρα, ραγίζουν καρδιές και προκαλούν δάκρυα…
Να, λοιπόν, που δεν χρειάζονται υψιπετείς ιδέες και
ρηξικέλευθες θέσεις για να γραφεί ένα κείμενο για την
Πατρίδα και τον πόνο-νοσταλγία που  προκαλεί η απώλειά
της. Όπως διακηρύσσει και ο Ευριπίδης δεν υπάρχει
μεγαλύτερος πόνος από τη    στέρηση της Πατρίδας:
“Μόχθων δ' ουκ άλλος ύπερθεν ή γας πατρίας
στέρεσθαι" ("Μήδεια", 650-51).

3

Τον πόνο-νοσταλγία που προκαλεί η απώλεια της
Πατρίδας τον ανέδειξε με τον καλύτερο τρόπο και το
τραγούδι της Κλαυδίας «Αστερομάτα»:
«Τα χελιδόνια της φωτιάς/
Θάλασσες και αν περνούνε/
Του ριζωμού τα χώματα/
Ποτέ δεν λησμονούνε» («Αστερομάτα»)
* Ένα οδοιπορικό από  την Ιθάκη του Οδυσσέα, τη
Ρώμη του Αινεία, το «γιούχα» των πατρίδων  από τον
«Δωδεκάλογο του Γύφτου» του Παλαμά, τους
αρνησιπάτριδες και τον “Παράδεισο” της νέας
Πατρίδας των Μεταναστών.

1.“Αυτάρ Οδυσσεύς, ιέμενος και καπνόν
αποθρώσκοντα νοήσαι / ης γαίης, θανέειν ιμείρεται”

4

(Οδύσσεια,α,1.58-9 , Πάλι ο Οδυσσέας να έβλεπε τον
καπνό της πατρίδας του να ανεβαίνει κι ας πέθαινε).
2.”Είμαστ’ εμείς οι απάτριδοι κ’ οι αγιάτρευτοι /
γιούχα και πάντα γιούχα των πατρίδων!” // ”Από μια
πατρίδα εγώ είμαι, / κι όσο κι αν το λησμονώ, / πάω,
προς μια πατρίδα πάω, / μια για πάντα να σταθώ” (Κ.
Παλαμάς, «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου»).
3. “Δεν σύραμε για δόξα σε ηπείρους άγνωστες / δεν
αφήσαμε την πατρίδα μας για πλούτη / απλά φύγαμε
για έναν κόσμο / που είπαν πως είναι θαυμαστός / κι
ανθρώπινος πέρα από κάθε φαντασία / αυτό
ονειρευόμασταν” (Ηλίας Κοντανδριόπουλος).

Οι αντιμαχόμενες χώρες τόσο στον Ρωσο-
Ουκρανικό πόλεμο όσο και στον πόλεμο του Ισραήλ με τη
Χαμάς (λωρίδα της Γάζας-Παλαιστίνη) και τη Χεζμπολάχ
(νότιος Λίβανος) διακηρύττουν σε όλους τους τόνους το

5

δικαίωμά τους να ζουν με ασφάλεια και ελευθερία σε μία
ΠΑΤΡΙΔΑ, “το δικαίωμα του να είσαι άνθρωπος μέσα
στη δική σου Πατρίδα”.
Το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου (14 Ιουνίου 2023)
με θύματα τους Μετανάστες ανέδειξε πέραν των άλλων και
το θέμα της Πατρίδας με όλες τις ιστορικές και
σημασιολογικές της αποχρώσεις. Κι αυτό γιατί οι
απελπισμένοι και της «Γης οι κολασμένοι»
εγκαταλείποντας την ιδιαίτερη Πατρίδα τους και
αναζητώντας μία νέα Πατρίδα πνίγηκαν στα παγερά νερά
της θάλασσας που δεν σεβάστηκε το όνειρό τους για τον
παράδεισο μιας άλλης-νέας Πατρίδας.
Η Πατρίδα – είτε ως γεωγραφικός τόπος, είτε ως
σύμβολο – αποτελούσε πάντοτε σημείο αναφοράς για τον
άνθρωπο, κάθε άνθρωπο όπου γης, αφού αυτή με όλους
τους συμβολισμούς της καλλιέργησε από την πρωτόγονη
εποχή μέχρι και σήμερα ισχυρούς συναισθηματικούς
δεσμούς, ακατάλυτους, απροσδιόριστους και
μυστηριακούς.
Όλοι σε μια Πατρίδα αποβλέπουν, ακόμη κι αυτοί που
την εγκαταλείπουν (από επιλογή ή από ανάγκη) για να την
ποθήσουν ακόμη περισσότερο μετά την εγκατάλειψή της.
Τελικά γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι αυτός ο δεσμός με την

6

Πατρίδα μας τόσο ιερός και ισχυρός που δεν μπορούμε να
τον υπερβούμε και να απελευθερωθούμε ή είναι αυτός που
μάς προσφέρει το αίσθημα της ασφάλειας και της
ολοκλήρωσης;
Η Ιστορία, οι Πόλεμοι, η Μυθολογία, η Λογοτεχνία και η
Επικαιρότητα του Μεταναστευτικού ρεύματος ( που στα
επόμενα χρόνια θα γιγαντωθεί) μάς παρέδωσαν πλήθος
παραδειγμάτων, γεγονότων και προσώπων – συμβόλων
που αισθητοποιούν την ανάγκη – φαντασιακό για άλλους
– για μία Πατρίδα. Αυτή η ανάγκη εκφράστηκε με πολλούς
τρόπους που αποτυπώνουν με ενάργεια και το
πολυσύνθετο του ανθρώπου ως βιολογικού και
πνευματικού όντος.